Definicja ryzyka zawodowego
Przez ryzyko zawodowe rozumie się prawdopodobieństwo wystąpienia niepożądanych zdarzeń wynikających z wykonywanej pracy, a powodujących straty – czyli pojawienie się u pracowników problemów zdrowotnych. Mogą być one spowodowane zagrożeniami zawodowymi występującymi w danym środowisku pracy, ale mogą też wynikać ze sposobu wykonywania tej pracy. Ocena ryzyka zawodowego pozwala zdefiniować zagrożenia związane z wykonywaniem pracy na danym stanowisku, a także określić ich poziom. Na tej podstawie podejmowane są adekwatne dla zagrożenia i jego poziomu środki, które wyeliminują lub ograniczą to zagrożenie.
Procedury przy ocenie ryzyka zawodowego
Oceny ryzyka zawodowego dokonują osoby upoważnione, o odpowiednich kompetencjach, które rozpoznają rodzaje ryzyka i zagrożeń, umieją wskazać ich źródło, znają procedury i normy właściwe w określonym warunkom pracy i dobrze orientują się w rodzaju i technologii stosowanej w przedsiębiorstwie. Może to być pracodawca, specjalista BHP lub eksperci zewnętrzni. Ocena ryzyka zawodowego dokonywana jest w celu identyfikacji zagrożeń w związku z wprowadzaniem zmian wewnątrz zakładu pracy, które przekładają się na praktykowane dotychczas środki ochrony. Ponadto wykonuje się ją również w sytuacji, gdy zmiany dotyczą istniejących stanowisk pracy lub gdy nowe stanowiska są tworzone. Zatem ocena ryzyka zawodowego konieczna jest zawsze, gdy przeprowadzane zmiany przekładają się na bezpieczeństwo i zdrowie pracowników. Taka weryfikacja powinna być regularnie powtarzana w ściśle określonych odstępach czasu. Zawsze też składa się z tych samych etapów: identyfikacja zagrożeń i wskazanie osób narażonych, ocena rodzajów ryzyka i ich klasyfikacja ze względu na poziom, wybór środków zaradczych, podjęcie działań z wykorzystaniem tych środków, monitoring i kontrola.
Pracodawca, pracownicy, eksperci
W działania związane z oceną ryzyka zawodowego zaangażowani są pracodawca, pracownicy i osoba odpowiedzialna za jej przeprowadzenie. Pracodawca, zobligowany zagwarantować bezpieczeństwo pracownikom, organizuje działania po uprzedniej z nimi konsultacji. Następnie wskazuje osobę kompetentną lub sam podejmuje się przeprowadzenia koniecznych czynności. Z przebiegu oceny sporządza dokumentację, wprowadza środki zaradcze i informuje pracowników o zagrożeniach i zastosowanych środkach ochronnych. Rola eksperta polega na identyfikowaniu zagrożenia i wskazaniu odpowiednich sposobów jego eliminowania lub ograniczania, a także kontroli efektywności wprowadzonych środków. Natomiast pracownicy mają obowiązek informowania o wszelkich przejawach ryzyka i zmianach wymagających zastosowania nowych środków ochronnych. Na bieżąco też współpracują z pracodawcą i ekspertem przy przeprowadzaniu oceny i sporządzaniu dokumentacji.
Bezpieczeństwo w miejscu pracy jest wynikiem działań z zakresu oceny ryzyka i zarządzania nim, a w proces ten powinni być zaangażowani tak pracownicy, jak i pracodawca. Dzięki takiemu podejściu identyfikacja zagrożeń i ocena ryzyka jest pełna, co pozwala nie tylko na ich zmniejszenie, ale też eliminację i skuteczną kontrolę sytuacji. Ocena ryzyka zawodowego jest częścią zarządzania z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy obowiązującego w każdym przedsiębiorstwie, a sprecyzowanego w obowiązujących aktach prawnych.