Wykopy i nasypy budowlane zaliczane są do stałych lub tymczasowych konstrukcji budowlanych do grupy robót ziemnych. W rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy roboty ziemne w wykopach poniżej 1m są zakwalifikowane jako szczególnie niebezpieczne.
Wykonując te pracę trzeba pamiętać o wspominanych wcześniej ogólnych wymaganiach dla prac szczególnie niebezpiecznych. Roboty budowlane muszą być wykonywane zgodnie z projektem, ma to szczególne znaczenie, gdy prace wykonuje się w zasięgu istniejących już instalacji wodnych, gazowych i elektrycznych. Jeżeli jest to możliwe wyznaczamy bezpieczna odległość od istniejących sieci, jeżeli takiej możliwości nie ma prace powinny być wykonywane ręcznie. Minimalizuje to ryzyko uszkodzenia istniejących instalacji. Trzeba pamiętać o wyznaczeniu i zabezpieczeniu strefy prowadzenia prac w wykopie tak, aby osoby niepowołane nie miały dostępu do miejsca prowadzonych prac i nie były narażone na niebezpieczeństwo upadku do wykopu. Balustrady umieszcza się w odległości nie mniejszej niż 1m od krawędzi wykopu. Jeżeli wykop pozostawiony jest na czas zmroku i nocy należy zamontować światła ostrzegawcze koloru czerwonego. Ma to szczególne znaczenie, gdy wykop znajduję się w pobliżu ciągów komunikacyjnych i transportowych. Dodatkowo teren powinien być oznaczony znakami ostrzegawczymi.
Przystępując do prac w wykopie musimy pamiętać o koniczności zabezpieczenia ścian wykopu. Wykopy możemy podzielić na: płytkie do 1m głębokości. Średniogłębokie od 1m do 3m oraz głębokie powyżej 3m. W zależności od szerokości wykopu mamy do czynienia z wykopem wąskoprzestrzennym (o szerokości do 1,5m) i szerokoprzestrzennym (szerokości powyżej 1,5m). Najczęściej do zabezpieczenia wykopu stosuje się szalunki. Wykopy płytkie możemy wykonywać bez szalunków, czyli obudowy systemowej lub rozparcia i podparcia. Należy jednak pamiętać, że teren wokół wykopu nie może być obciążony w pasie równym głębokości wykopu. Ściany wykopu mogą być zabezpieczone ażurowo jednak tylko wtedy, gdy grunt jest zwarty. Trzeba pamiętać jednak, że tego zabezpieczenia nie stosujemy zimą. Innym sposobem zabezpieczenia wykopu jest wykonanie ścian o bezpiecznym nachyleniu. Najczęściej dotyczy to wykopów szerokoprzestrzennych. Skarpy powinny być wykonane zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Infrastruktury w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych.
Podczas pracy w wykopie należy zapewnić zejście do wykopu. Odległość między takimi zejściami nie powinna przekraczać 20m. Zabronione jest przemieszczanie się osób na ramieniu koparki oraz wchodzenie lub wychodzenie z wykopu po podporach i rozporach. Kolejną ważną sprawą jest składowanie urobku. Zabrania się składowania w odległości mniejszej niż 0,6m od krawędzi wykopu. Podczas prowadzenia wykopu nie należy dopuścić do tworzenia się nawisów gruntu.
Praca przy użyciu sprzętu zmechanizowanego w wykopie powinna się odbywać zgodnie z następującymi zasadami. Koparka nie powinna być ustawiona w odległości mniejszej 0,6m od wykopu. Przebywanie osób trzecich między koparka, a ścianą wykopy jest zabronione. Dotyczy to również czasu postoju koparki.
Powyżej wymieniono podstawowe zasady bezpiecznej pracy w wykopach. Oczywiście każde roboty ziemne będą miały nieco inne zagrożenia, do których należy dopasować środki ochrony indywidualnej i zbiorowej.