Każdemu pracownikowi zatrudnionemu na podstawie umowy o pracę oprócz urlopu wypoczynkowego przysługują dodatkowe dni wolne od pracy w zależności od sytuacji / zdarzenia powodującego jego nieobecność w pracy. Okoliczności, w związku z którymi pracownik może wnioskować o dodatkowe dni wolnego zostały zdefiniowane w Rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 15 maja 1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy (Dz. U.2014.1632).
Zgodnie z powyższym aktem prawnym pracodawca jest obowiązany udzielić pracownikowi zwolnienia od pracy w związku z:
1. obowiązkiem stawienia się pracownika przed organem właściwym w zakresie powszechnego obowiązku obrony;
2. obowiązkiem stawienia się pracownika przed organem administracji publicznej;
3. wykonywaniem przez pracownika czynności biegłego (łączny wymiar zwolnień z tego tytułu nie może przekraczać 6 dni w ciągu roku kalendarzowego);
4. na czas niezbędny do wzięcia udziału w posiedzeniu komisji pojednawczej w charakterze członka tej komisji. Dotyczy to także pracownika będącego stroną lub świadkiem w postępowaniu pojednawczym;
5. badaniami lekarskimi i szczepieniami ochronnymi przewidzianymi przepisami o zwalczaniu chorób zakaźnych, o zwalczaniu gruźlicy oraz o zwalczaniu chorób wenerycznych;
6. postępowaniem prowadzonym przez NIK;
7. udziałem pracownika w działaniach i akcjach ratowniczych, w tym:
a) członka ochotniczej straży pożarnej – na czas niezbędny do uczestniczenia w działaniach ratowniczych i do wypoczynku koniecznego po ich zakończeniu, a także – w wymiarze nie przekraczającym łącznie 6 dni w ciągu roku kalendarzowego – na szkolenie pożarnicze;
b) ratownika Górskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego – na czas niezbędny do uczestniczenia w akcji ratowniczej i do wypoczynku koniecznego po jej zakończeniu;
c) członka doraźnego Państwowej Komisji Badania Wypadków Kolejowych, ujętego na liście ministra właściwego do spraw transportu, na czas wyznaczenia przez przewodniczącego Państwowej Komisji Badania Wypadków Kolejowych do udziału w postępowaniu;
d) członka ochotniczej drużyny ratowniczej działającej w brzegowej stacji ratowniczej Morskiej Służby Poszukiwania i Ratownictwa “Służba SAR” – na czas niezbędny do uczestniczenia w akcji ratowniczej i do wypoczynku koniecznego po jej zakończeniu oraz na czas udziału w szkoleniach organizowanych przez Morską Służbę Poszukiwania i Ratownictwa;
e) na czas wykonywania obowiązku świadczeń osobistych, w trybie i na warunkach przewidzianych w odrębnych przepisach;
8. krwiodawstwem na czas oznaczony przez stację krwiodawstwa w celu oddania krwi. Pracodawca jest również obowiązany zwolnić od pracy pracownika będącego krwiodawcą na czas niezbędny do przeprowadzenia zaleconych przez stację krwiodawstwa okresowych badań lekarskich, jeżeli nie mogą one być wykonane w czasie wolnym od pracy;
9. w celu przeprowadzenia zajęć dydaktycznych w szkole zawodowej, w szkole wyższej, w placówce naukowej albo w jednostce badawczo-rozwojowej; łączny wymiar zwolnień z tego tytułu nie może przekraczać 6 godzin w tygodniu lub 24 godzin w miesiącu;
10. uczestniczeniem jako członek rady nadzorczej, działającej u zatrudniającego go pracodawcy, na czas niezbędny do uczestniczenia w posiedzeniach tej rady;
11. uroczystością rodzinną:
a) 2 dni – w razie ślubu pracownika lub urodzenia się jego dziecka albo zgonu i pogrzebu małżonka pracownika lub jego dziecka, ojca, matki, ojczyma lub macochy;
b) 2) 1 dzień – w razie ślubu dziecka pracownika albo zgonu i pogrzebu jego siostry, brata, teściowej, teścia, babki, dziadka, a także innej osoby pozostającej na utrzymaniu pracownika lub pod jego bezpośrednią opieką;
Powyższe nieobecności na ewidencji czasu pracy pracownika należy wskazać jako „nieobecność usprawiedliwiona” i w zależności od rodzaju jako „płatne” lub „niepłatne”.
W przypadku zwolnień do pracy wskazanych w pkt. 4 zdanie drugie, pkt. 5, pkt. 7b, pkt. 7d, pkt. 8, pkt. 11 pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia.
Natomiast w przypadku pozostałych nieobecności pracodawca wydaje pracownikowi zaświadczenie określające wysokość utraconego wynagrodzenia za czas tego zwolnienia, które to zaświadczenie pracownik składa do właściwego organu rekompensaty pieniężnej z tego tytułu,
Należ również pamiętać, iż o swojej nieobecności w pracy pracownik jest obowiązany poinformować pracodawcę w terminie i w sposób przyjęty w dany zakładzie pracy.